هر گاه دندان‌ها دچار مشکل شده یا بافت لثه متلاشی گردد، کیست های دندانی ایجاد می شود. آنها ضایعاتی کوچک، حاوی مایع هستند که معمولاً پر از مواد استریل یا عفونی باشند. کیستهای دندانی معمولاً در اطراف ریشه دندان مرده عفونی یا داخل لثه و اطراف دندان عقل نهفته و در سینوس‌های فک بالا یا در استخوان فک یافت می شوند. اگر مایل هستید با علایم و علل، همچنین درمان کیست دندان آشنا گردید، پیشنهاد می کنیم تا انتهای این مقاله ما را همراهی نمایید.
چنانچه فردی متوجه رشد عجیب در دهان خود شد و یا حتی به مسائلی مربوط به سلامت دندان مشکوک است، باید حتماً در مورد این تغییرات با دندانپزشک خود مشورت کند. با تشخیص به موقع آسیب می توان از مشکلات جدی که سلامت دندان را به خطر می اندازد، در همان مراحل ابتدایی پیشگیری کرد. معمولاً شدت کیست به وجود آمده یا علت به وجود آمدن، راه درمان آن توسط دندانپزشک مشخص می گردد.
کیست دهان چیست؟
کیست های دهانی ضایعاتی کوچک هستند که در داخل دهان به وجود می آیند. این کیسه های کوچک پر از مایعاتی هستند که بصورت برآمده خود را نشان خواهند داد. از کیست دهانی گاهی اوقات به عنوان موکوسل یا کیست مخاطی هم یاد می شود. اغلب موارد، کیست های دهانی عجیب به نظر می رسند، اما کاملاً بی ضرر هستند.
این کیستهای دهانی معمولاً داخل لب‌ها دیده می‌شوند، اما احتمالاً این کیست‌ها در قسمت داخلی گونه‌ها، زبان، کام، کف دهان و داخل دهان می تواند ظاهر شود.
کیست های دندانی و علل عفونت
کیست ها معمولاً در نوک ریشه دندان مرده یا فاسد شده، تشکیل می شود. این ضایعات بیشتر در قسمت هایی که دندان‌های نامناسب قرار گرفته ظاهر می شود و با قرار گرفتن در دهان، موجب رشد غیرطبیعی دندان می شود.
کانال ریشه ای که بطور طبیعی یا بخاطر روشهای ناموفق درمانی از کار افتاده است. به دلیل نوعی سندرم ژنتیکی به نام سندرم گورلین، علائم تاثیر گذار ایجاد خواهند کرد.
کیست ها معمولاً در اطراف تاج و ریشه دندان های فرو رفته ایجاد می شوند. دندان عقل پنهان شده هم یکی از دندان‌هایی هستند که تحت تأثیر کیست قرار می گیرند. تروما یا عفونت ریشه دندان‌های درمان نشده هم یکی از دلایل ایجاد آن است.
کیستهای دندانی در هر یک از دندان‌ها ممکن است ایجاد شوند و فقط در موقعیت‌هایی که گفته شد، ایجاد می‌شوند. با این حال، برخی از افراد بیشتر از دیگران در معرض آن هستند.
کیست های دندانی چه مشکلاتی می توانند ایجاد کنند؟
کیستهای دندانی باعث یکسری مشکلات می شوند که عبارتند از:
- درد و تورم به علت عفونت
- ضعیف شدن استخوان فک در اثر انبساط کیست
- جابجایی دندانی که توسط کیست در حال رشد کنار زده شده،
- مشکلات تنفسی در خواب
- مشکلات سینوسی
و همچنین کیست در دندان ممکن است برای مدت ها یا سال ها ناشناخته باقی بماند و به همین دلیل بایستی با مراقبت و معاینه های دندانپزشکی که هر 6 ماه توصیه می شود انجام گیرد از ایجاد آن اطلاع و برای درمان کیست دندان راه حلی یافت.
انواع کیست دندان: درمان کیست دندان
کیست پری آپیکال (کیست ادنتوژنیک یا کیست رادیکولار)
شایع ترین شکل کیست ادنتوژنیک است. با نام های مختلف از جمله کیست رادیکولار، کیست پریودنتال آپیکال، کیست انتهای ریشه یا کیست دندانی هم شناخته می شود.
پوسیدگی دندان یا ضربه باعث به وجود آمدن نکروز بافت پالپ داخل دندان یا همان مرگ در این نوع کیست می شود. فرآیند نکروز پالپ باعث التهاب و ترشح سموم در راس یا انتهای نوک ریشه می شود.
این عارضه معمولاً با درمان ریشه بهبود می یابد. در غیر اینصورت دندان را می کشند. یعنی محل بروز کیست پاکسازی شده و به وسیله مواد استخوان مصنوعی پر می شود.
تاکنون روش های سنتی زیادی، تاثیرگذار نبوده و کیست ها دوباره تشکیل می شده اند. برای جلوگیری از این مشکل، باید از پر کردن کانال ریشه رتروگراد طبق پیشرفته ترین روش های درمانی استفاده کرد.
نمونه کیست فولیکولی یا کیست دنتیژروس که بطور معمول در ناحیه دندان عقل پایین یا نیش دائمی و بالا، یافت می شود. این کیست ها در اطراف تاج دندانی که هنوز رشد نکرده اند، تشکیل می شود.
با ایجاد فشار توسط دندان در حال رویش بر روی فولیکول، کیست دنتی ژروس ایجاد می شود. این کار فشار جریان خون را می بندد و باعث تجمع مایع بین بافت غشای مینا و قسمت تاجی دندان می شود. کیست های دنتیژروس معمولاً به سرعت رشد می کنند و گسترش می یابند.
با کشیدن دندان و برش ایجاد شده در اثر جراحی کیست، درمان اغلب موفقیت آمیز است.
تومورهای ادنتوژنیک کراتوسیستیک (KCOTs)
این عارضه بیشتر در قسمت خلفی فک پایین دیده می شوند و ویژگی مثل دیگر کیست ها دارد. تشخیص دقیق فقط با بیوپسی و تجزیه و تحلیل میکروسکوپی، اشعه ایکس پانورامیک امکان پذیر است.
متورم شدن دندان تنها یک علامت است که بیمار تجربه می کند. چندین نظریه در مورد منشا کراتوسیست وجود دارد. برخی از متخصصان عقیده دارند که کیست در محلی از دندان که امکان رشد دارد، ایجاد می شود. برخی دیگر استدلال می کنند که تومورها از لای مینای دندان های نهفته ایجاد می شوند.
انجام جراحی برای برداشتن یا درمان اضافی، معمولاً انجام می گیرد. بیمار باید در طول زندگی خود تحت نظر باشد تا اگر بیماری گسترش یابد، بررسی شود.
چگونه متوجه کیست دندانی شوم؟
کیست دندانی که در داخل استخوان فک وجود دارد، شاید در عکس رادیوگرافی قابل دیدن باشد. کیست های بزرگتر هم ممکن است باعث ورم و سفت شدن صورت گردند. همچنین ممکن است دندان های شما به سرعت در قسمت درگیر کیست، شروع به جابجایی شوند.
با تشخیص کیست از طریق نمونه بافتی یا همان (بیوپسی) که در حین برداشتن جراحی ضایعه گرفته شده، امکان پذیر است. تومورهای دیگر هم ممکن است شبیه کیست باشند، اما درمان آن متفاوت است. انجام عکسبرداری های دوره ای برای شناسایی کیست های دندانی و دیگر ناهنجاری های استخوانی همیشه ضروری است.
درمان کیست دندان
دو راه برای درمان کیست دندان وجود دارد که در ادامه به این دو نوع اشاره خواهیم کرد:
• جراحی و از بین بردن انواع کیست ها یا تومورها
• درمان ریشه: اگر کیست با کانال ریشه عفونی همراه باشد، درمان همراه با برداشتن جراحی انجام می شود.
تشخیص
تشخیص کیستهای دندانی معمولاً با یک معاینه معمولی که شامل عکس برداری با اشعه است، برداشت می‌شوند. دندانپزشک می تواند با یک اسکن CBCT سه بعدی اطلاعات بیشتری در مورد کیست و ارتباط کیست با دندان های اطراف و سایر ساختارها (اعصاب، سینوس ها) در استخوان ارائه دهد.
آماده سازی قبل از جراحی و درمان کیست دندان
برای آماده شدن قبل از جراحی دندان چند روز قبل، پوسته ریزی و پولیش کامل انجام می شود. یک پروبیوتیک خوراکی هم برای افزایش باکتری‌های مفید در بزاق تجویز می‌شود تا بهبودی زودتر حاصل شود. همچنین در صورت نیاز به درمان ریشه، این کار باید قبل از جراحی انجام شود.
برداشتن کیست
برای برداشتن کیست، جراح دهان، از طریق پنجره ای در استخوان و تحت عمل بی حسی موضعی این کار را انجام می دهد.
اگر در درون کیست دندانی وجود داشته باشد، احتمالاً آن را هم باید خارج کنید. شاید برای پر کردن فضای خالی از موادی مثل پیوند بافت استخوانی، برای پر کردن فضا، استفاده کنند. بعد از آن هم بخیه ها را در لثه باقی بگذارند تا چند روز باقی بماند.
بافت بریده شده را به آزمایشگاه آسیب شناسی می فرستند تا در زیر میکروسکوپ شناسایی شود. این کار برای شناسایی انواع تومورهایی که شبیه کیست می باشند، مهم است.
چگونه می توان از تشکیل کیست دندان جلوگیری کرد؟
دندان های سالم، معمولاً کیست به همراه ندارند. اما اگر عصب دندان شما در اثر عفونت یا ضربه بمیرد، باید خیلی حرفه ای درمان را شروع کنید تا از تبدیل شدن آن به عفونت جلوگیری شود. اگر این کار موفقیت آمیز بود، بافت های کنار ریشه نباید برای تشکیل کیست تحریک شوند. به همین دلیل، مراجعه منظم به دندانپزشک ضروری است.
گاهی دندانپزشک نگران است که شاید شما دندان خود را از دست بدهید. در چنین مواردی با توموگرافی کامپیوتری سه بعدی i-CAT امکان بررسی وضعیت سلامت دندان، امکان پذیر می باشد. با این کار می تواند کیست ها کوچک با حذف از همان شروع، از تشکیل کیست جلوگیری کند.
جمع بندی درمان کیست دندان
شما با مراقبت های لازم و مراجعه دوره ای به دندانپزشکی به منظور معاینه دندان های خود می توانید از بروز کیست دندان جلوگیری نموده و حتی در همان ابتدا پیدایش کیست دندان را تشخیص داده و به درمان کیست دندان بپردازید.
