رادیوگرافی یکی از شیوه های عکس برداری از دندان می باشد که تعـداد و تنـوع رادیوگرافی‌ها و فن‌های جدیـد تصویربرداري افزایش پیدا نموده است و باعث شده عمل تصویر برداری دندان به نحو احسنت انجام پذیرد. در این مقاله شما را با انواع رادیوگرافی دندان آشنا می سازیم. با ما همراه باشید.
به دلیل وسعت بیماریهای دهان و دنـدان و البته افزایش نگرانی از خطرات ناشی از اشعه x باعث شده تا بر توصیه مقطعی استفاده از رادیوگرافی، بیشتر تأکید گردد.
رادیوگرافی دندان چیست؟
از روش‌های دقیق و سریع تشخیص نمودن: نقایص فک و دندان، آبسه دندان، پوسیدگی دندان و انواع ناهنجاری‌ها و آسیب‌های دیگر استفاده از دوربین ها و دستگاه‌های رادیوگرافی می باشد. دستگاه های رادیوگرافی در حیطه دندانپزشکی انواع مختلفی داشته و به‌طور کلی رادیوگرافی ها را می توان به ۲ دسته اصلی داخل دهانی و خارج دهانی تقسیم نمود. که البته هر کدام از این دسته ها هم انواع مختلفی دارند.
انواع رادیوگرافی داخل دهانی
رادیوگرافی داخل دهانی به این شکل بوده که نوار اشعه ایکس درون دهان قرار گرفته و به این صورت انجام می پذیرد. این نوع از رادیوگرافی جزو رایجترین نوع رادیوگرافی می باشد. از کاربردهای رادیوگرافی داخل دهانی می توان به این موارد اشاره داشت:
- تشخیص پوسیدگی
- مشاهده وضعیت دندان
- بررسی سلامت قسمت استخوانی اطراف دندان
- مشاهده ریشه دندان
در ادامه شما را با انواع رادیوگرافی داخل دهانی آشنا می سازیم.
رادیوگرافی بایت وینگ (bitewing)
این نوع از رادیوگرافی نشان دهنده سمت راست دندان بوده و کرون دندانهای عقب را نشان خواهد داد. دندانپزشک از هر طرف صورت، یک یا دو رادیوگرافی بایت وینگ می‌گیرد.
رادیوگرافی دندان های عقب (دندانهای مولر) و دندانهای دو پایه (دندان‌هایی که در مقابل مولرها قرار گرفته اند) در پایین و بالا و در اصل جزئیات دندانهای پایین و بالا یک سمت دندان را نشان خواهد داد.
با کمک این رادیوگرافی به دندانپزشک کمک می شود تا پوسیدگی بین دندانهای عقب و همچنین تغییر ضخامت استخوانها به دلیل بیماریهای لثه را تشخیص نمایند.
رادیوگرافی بایت وینگ می‌تواند به منظور تعیین میزان مناسب کلاهک پوشاننده دندان (تاج) و یا ترمیم های دیگر همچون بریج ها استفاده نمود. این را هم اضافه نماییم که این نوع رادیوگرافی می‌تواند هرگونه فروپاشی و یا سایش در پرکردگی دندان را به نمایش بگذارد.
رادیوگرافی پری اپیکال (periapical) نشان دهنده سمت چپ دندان
این رادیوگرافی دندانی همچون نوع رادیوگرافی بایت وینگ تنها یک یا دو دندان را در یک زمان و نشان می دهد و تنها یک فرق با رادیوگرافی بایت وینگ دارد آن هم ارتفاع کامل هر دندان از تاج تا ریشه و قسمتی پایه‌ای که به فک متصل می‌شود را نشان خواهد داد.
بسته به شرایط مشکلات دندانی و سلامت دهانی که بیمار در گذشته داشته دندانپزشک امکان دارد برای بیمار یک بررسی کامل رادیوگرافی و یا fmx تجویز نماید. این روند شامل نمایش قسمت بنیادی دندان و هر دندان از تاج تا ریشه دندان می باشد. این رادیوگرافی تغییرات غیر طبیعی در ریشه ها و استخوان محیطی آنها را نشان خواهد داد.
رادیوگرافی اکلوزال (occlusal)
از دیگر انواع رادیوگرافی دندان می توان به رادیوگرافی اکلوزال اشاره نمود. این نوع از رادیوگرافی نسبت به سایر رادیوگرافی ها بزرگتر بوده و نشان دهنده رشد و جایگاه دندانهای کودکان می باشد.
سی‌تی‌اسکن استاندارد(ct)
این نوع رادیوگرافی به طور معمول در مرکز رادیولوژی و یا بیمارستان انجام می پذیرد. بیمار به حالت خوابیده قرار گرفته و دستگاه رادیولوژی، لایه های مسطح تصویر را با چند گردش که در اطراف سر بیمار انجام میپذیرد ثبت می گردد.
قرار گرفتن در معرض اشعه در این روش بسیار بیشتر از رادیوگرافی مخروطی توموگرافی کامپیوتری می باشد.
سی تی اسکن استاندارد امکان دارد به منظور بررسی اندازه و جایگاه قرار گیری ایمپلنت ها مورد استفاده قرار بگیرد. با استفاده این روش به جراح این امکان داده می شود تا از پیچیدگی های محتمل قبل و بعد از عمل جراحی جلوگیری گردد.
رادیوگرافی توموگرافی (tomography)
توموگرافی از دیگر انواع رادیوگرافی دندان می باشد. توموگرافی یک برش و یا یک لایه خاص از دهان را نشان خواهد داد و باقی لایه‌ها را تار می نماید. این رادیوگرافی به منظور بررسی نمودن قسمتهایی که به سختی قابل مشاهده هستند و یا اینکه توسط قسمت های دیگر بسته شده‌اند، استفاده می گردد.
سیالوگرافی (sialography)
در سیالوگرافی که انواع دیگر رادیوگرافی دندان می باشد از نوعی رنگ استفاده می گردد که درون غدد بزاقی تزریق می گردد تا در نوار رادیوگرافی دیده شوند.
دندانپزشک می‌تواند از این روش به منظور بررسی مشکلات غدد بزاقی همچون: انسداد، یا سندرم شوگرن استفاده نماید.
رادیوگرافی دیجیتالی (digital radiography)
این نوع رادیوگرافی داخل دهانی از جدیدترین متدهای اشعه x می باشند. در این روش بجای گرفتن نوار در یک اتاق تاریک، نوار استاندارد اشعه x با یک صفحه الکترونیکی صاف و یا سنسور جایگزین می گردد.
تصاویر دوبعدی، سریع و بدون احتیاج به صبر کردن وارد کامپیوتر می گردد تا بتوان آنها را بر روی صفحه مشاهده، ذخیره و یا چاپ کرد.
تصویر گرفته شده از دندان را می توان چند برابر اندازه واقعی بزرگنمایی نمود که به دندانپزشک کمک می نماید تا کوچکترین تغییرات را که امکان دارد حتی در معاینه حضوری هم مشاهده نگردد، بررسی نماید و حتی در صورت لزوم، برای پزشک دیگری هم قابل فرستاده شدن می باشد.
با کمک این نوع کوچکترین تغییرات که با چشم غیر مسلح قابل مشاهده نیست، مشاهده می گردد.
mri – magnetic resonance imaging
این نوع، روشی است که در آن تصاویر سه بعدی از حفره دهان که شامل دندان و فک است گرفته می شود. این روش جزو بهترین راه بررسی نمودن بافتهای نرم می باشد.
رادیوگرافی خارج دهانی
با رادیوگرافی داخل دهانی آشنا شده و دانستیم انواع آن چیست؟ حال در ادامه انواع رادیوگرافی دندان نوبت آن است با رادیوگرافی خارج دندانی که از دیگر دسته رادیوگرافی دندان می باشد آشنا گردیم. با ما همچنان همراه باشید.
این نوع عکسبرداری از ناحیه بیرونی دهان انجام می گیرد. در رادیوگرافی خارج دهانی، نوار بر روی قسمت بیرونی دهان قرار گرفته و اطلاعات بسیار مناسبی را از فک و همچنین جمجمه در اختیار دندانپزشک قرار خواهد داد.
البته مورد استفاده رادیوگرافی خارج دهانی بیشتر به دلیل عکسبرداری از جمجمه و فک می باشد. این روش برای قسمت های داخلی دهان قابل استفاده نمی باشد.
از کاربردهای رادیوگرافی خارج دهانی می‌توان به این موارد اشاره داشت:
- بررسی رشد و پیشرفت دندان‌ها
- بررسی بیماریهای دهان و دندان
- تشخیص بیماری های احتمالی
- بررسی دندانهای تحت فشار
- بررسی رابطه بین دندان‌ها و فک
- بررسی استخوانهای تمام صورت
این نوع هم انواع مختلفی دارد. انواع رادیوگرافی خارج دهانی عبارتند از:
- رادیوگرافی پانورامیک
- رادیوگرافی سفالومتری
- رادیوگرافی مخروطی
- سی‌تی‌اسکن استاندارد
- رادیوگرافی توموگرافی
- سیالوگرافی
- رادیوگرافی دیجیتالی
- ام آر آی
آیا رادیوگرافی دندان خطراتی را به همراه دارد؟
اینکه رادیوگرافی دندان شامل استفاده نمودن از اشعه ایکس دندانپزشکی می باشد درست است و همانطور که می دانید اشعه ایکس برای بدن می تواند خطرناک باشد. اما سطح اشعه این دستگاه آن مقدار بالا نبوده و برای کودکان و بزرگسالان به عنوانی بی‌خطر تلقی می گردد.
در صورتی که دندانپزشک شما از اشعه ایکس دیجیتال به جای ایجاد فیلم استفاده نماید، خطرات آن کمتر خواهد بود.
همچنین دندانپزشک به منظور جلوگیری از قرار گرفتن در معرض تابش غیرضروری اشعه ایکس به اندام‌های حیاتی، از یک پیشبند سربی بر روی قفسه سینه، شکم و ناحیه لگنی استفاده و آن ناحیه ها را با کمک این نوع پیشبند می پوشاند.
در آخر
با انواع رادیوگرافی داخلی دندان آشنا شدیم و دانستیم که رادیوگرافی دندان به دو دسته رادیوگرافی داخل دهانی و رادیوگرافی خارج دهانی تقسیم می گردد و هر کدام از این ها انواع مختلفی دارند و بسته به نوع خود مزایا و کاربرد مختص به خود را دارا می باشد.
