بیماری لوکوپلاکیا (Leukoplakia) که با نام لوکوپلاکی یا سفیدکژنه نیز شناخته می شود، یک بیماری پیش سرطانی است که با ظاهر پوستی سفید و پوسته‌ای روی بافت‌های دهان، لثه‌ها و زبان مشخص می‌شود.
علائم و نشانه‌های بیماری لوکوپلاکی
علائم و نشانه‌های این بیماری عبارتند از:
1. پوسته‌ای شدن بافت داخل دهان: این علامت معمولاً در لثه، زبان، لب ها و رگ‌های داخل دهان مشاهده می‌شود.
2. پوسته‌ای شدن بافت داخل دهان با ظاهر سفید رنگ: این نشانه معمولاً در قسمت‌هایی از دهان که شاید جای خالی دندان وجود دارد، مشاهده می‌شود.
3. حساسیت و درد در ناحیه‌های پوسته‌ای شده بافت دهان: این مورد معمولاً در صورت تحریک منطقه پوسته‌ای در داخل دهان ایجاد می‌شود.
4. تغییر در عادت‌های خوردن و صحبت کردن: در برخی موارد، بیماران احساس می‌کنند که نمی‌توانند به خوبی صحبت کنند و یا خوراکی‌های سفت و سخت را به خوبی بجوند.
5. تورم ناحیه پوسته‌ای شده بافت: در برخی موارد، ناحیه پوسته‌ای شده بافت دهان ممکن است ورم کند و درد و احساس عدم راحتی برای بیمار ایجاد کند.
لازم به ذکر است که برخی از بیماران ممکن است علائم و نشانه‌های بیماری دهانی لوکوپلاکیا را نداشته باشند و این بیماری برای آن‌ها تصادفی در زمان بررسی دهان توسط پزشک یا دندانپزشک شناسایی شود.
عوامل خطر بیماری سفیدکژنه
عوامل خطر بیماری لوکوپلاکی عبارتند از:
1. سابقه استفاده از تنباکو: استفاده از تنباکو (سیگار، نیکوتین و غیره)
2. مصرف الکل: مصرف مقادیر بالای الکل
3. عفونت با ویروس HPV: عفونت با ویروس HPV نیز می‌تواند عامل ابتلا به این بیماری دهانی باشد.
4. سابقه بیماری های دهان و فک: برخی بیماری‌های دهان و فک نظیر لیکن پلان، بیماری پروانه‌ای اپیدرمولیز بولوسا و… می‌توانند خطر ابتلا به این بیماری را افزایش دهند.
5. کمبود ویتامین A: کمبود ویتامین A در بدن می‌تواند باعث شدید شدن علائم این مریضی گردد.
6. سن: افراد بالای 50 سال نیز در خطر ابتلا هستند.
7. تغذیه نامناسب: تغذیه نامناسب، فقر غذایی و کمبود عناصر غذایی مختلف
تشخیص و درمان بیماری لوکوپلاکیا
تشخیص بیماری سفیدکژنه بر اساس بررسی علائم و نشانه‌های بالینی، آندوسکوپی (بررسی داخل دهان با استفاده از یک دستگاه ویژه) و بافت‌برداری یا بیوپسی (برداشتن نمونه بافت برای تشخیص دقیق‌تر) صورت می‌گیرد.
بسته به شدت و جایگاه بیماری، درمان مختلفی برای این بیماری وجود دارد. در بیماری‌های سطحی و کوچک، حذف عامل خطر (مثلاً ترک کامل تنباکو) و همراهی با پیشگیری و مراقبت‌های لازم ممکن است کافی باشد. در برخی موارد، پزشک ممکن است توصیه به رفع نواقص دندانی، زیرا آن‌ها ممکن است منجر به تحریک بافت دهان و ایجاد بیشتر پوسته‌ای شدن شوند.
در بیماری‌های بزرگ تر، دردهای شدید، یا خطر تبدیل شدن به سرطان، درمان‌های مختلفی اعمال می‌شود. در برخی موارد، جراحی برای برداشتن ناحیه پوسته‌ای شده بافت دهان مورد نیاز است.
پیشگیری از بیماری لوکوپلاکیا
1. قطع مصرف تنباکو و الکل: استفاده از تنباکو و الکل دو عامل اصلی در بروز بیماری سفیدکژنه هستند. بنابراین، قطع مصرف این مواد می‌تواند به شدت در پیشگیری و کاهش خطر ابتلا به این بیماری موثر باشد.
2. مراقبت از دهان و دندان‌ها: مراقبت منظم از دهان و دندان‌ها می‌تواند به کاهش خطر ابتلا به بیماری کمک کند. برای این منظور، باید دندان‌ها را دو بار در روز با مسواک و خمیر دندان تمیز کرده، نخ دندان برای پاک کردن بین دندان‌ها و استفاده از دهانشویه ضدعفونی کننده در نظر گرفت.
3. مراجعه به دندانپزشک: مراجعه منظم به دندانپزشک برای بررسی و درمان هر گونه علائم و علت مشکوکی می‌تواند به شناسایی بیماری در مراحل اولیه کمک کند و از پیشرفت آن جلوگیری کند.
4. رعایت تغذیه سالم: تغذیه سالم و متنوع باعث افزایش سیستم ایمنی بدن و کاهش خطر ابتلا به بیماری‌های دهان و دندان می‌شود. بنابراین، مصرف میوه، سبزیجات و غلات به عنوان بخشی از تغذیه سالم می‌تواند در پیشگیری از بیماری لکوپلاکی موثر باشد.
سخن آخر
سلامت دهان به عنوان یکی از بخش‌های مهم سلامت بدن، حائز اهمیت است. مراقبت از دندان‌ها و لثه‌ها نه تنها به جلوگیری از بیماری‌های دهانی کمک می‌کند، بلکه می‌تواند باعث بهبود کیفیت زندگی شما در بسیاری از جوانب شود.
همانطور که در این مطلب اشاره شد، یکی از بیماری‌های دهانی رایج، لوکوپلاکیا است. این بیماری معمولاً به صورت پیشرونده و بی‌درمان پیش می‌رود و می‌تواند باعث ایجاد زخم‌های دردناک و خطرناک در دهان شود. اگر این بیماری در مراحل اولیه آن شناسایی و درمان شود، معمولاً قابلیت بهبود وجود دارد و خطرات احتمالی آن را می‌توان کاهش داد.
برای اینکه بتوانید از سلامت دهان خود مراقبت کنید و بیماری‌های دهانی را پیشگیری کنید، باید به صورت منظم دندان‌ها و لثه‌های خود را بررسی کنید. بررسی دوره‌ای سلامت دهان باعث شناسایی زودرس بیماری‌های دهانی و احتمالاً جلوگیری از پیشرفت آن‌ها می‌شود.
بنابراین، تأکید بر اهمیت بررسی دوره‌ای سلامت دهان امری بسیار حیاتی است. بهتر است به صورت منظم به دندانپزشک خود مراجعه کرده و از او درباره چگونگی مراقبت از دندان‌ها و لثه‌ها در خانه نیز سؤال کنید. این کار می‌تواند به حفظ سلامت دهان شما کمک کند و از بروز بیماری‌های دهانی جلوگیری کند.
